155-lecie Powiatu Będzińskiego
Zagłębie Dąbrowskie ma swoje korzenie... w dawnym powiecie będzińskim, powstałym w 1867 roku. Przemawiają za tym ważne, historyczne argumenty. Nakładem Muzeum w Sosnowcu w 2007r. ukazała się książka pt. „Zagłębie Dąbrowskie zanim powstało”. Jest to praca zbiorowa pod redakcją, związanego z Czeladzią, historyka prof. Jana Walczaka. We wstępie definiuje on Zagłębie Dąbrowskie, pisząc: „(...) Istotne argumenty przemawiają za tym, by przez obszar Zagłębia Dąbrowskiego rozumieć utworzony w 1867 r. powiat będziński obejmujący teren ze starymi i nowymi miastami (osadami), gdzie intensywnie rozwijał się wówczas przemysł, jak: Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Czeladź, Grodziec, Siewierz, Zawiercie, Myszków. Od zachodu wyraźną granicę Zagłębia wyznaczała w znacznym stopniu linia Brynicy, i tak to pozostało. Na północy w jego skład wchodzą Koziegłowy, Poraj, Żarki, Niegowa i Irządze. Od wschodu gminy Sławków, Ogrodzieniec i Pilica (...)”.
W tym roku obchodzimy 155-lecie jego powstania. Wszystko zaczęło się w 1866 roku, kiedy to władze carskie po Powstaniu Styczniowym przeprowadziły reformę administracyjną. Nowe ustawy weszły w życie w roku 1867 i w tymże roku rozpoczęła się nowa era w dziejach Będzina, miasta odtąd powiatowego.
Nowy powiat stanowił część guberni piotrkowskiej i nigdy później nie był tak rozległy jak w pierwszych latach swojego istnienia. Oprócz samego Będzina obejmował 213 wsi i 8 osad, dawniejszych miast pozbawionych swych praw na skutek popowstaniowych represji. Swymi granicami sięgał aż za Woźniki, Koziegłowy, Żarki i Włodowice. Od zachodu graniczył z Królestwem Pruskim, od południa zaś z Cesarstwem Austriackim. Po przyłączeniu Kromołowa obejmował 1390 km², na których zamieszkiwało około 80 tysięcy mieszkańców. W takiej formie przetrwał aż do I wojny światowej. Na potrzeby administracji powiatu w latach 90. XIX wieku na terenie nowopowstającej części miasta, nieopodal placu 3 Maja, przy ulicy Sączewskiego 17, wzniesiono okazały gmach Starostwa (swoje funkcje powiatowe pełnił do roku 1975).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918r. powiat odrodził się terytorialnie w granicach województwa kieleckiego. Do roku 1928 obejmował obszar 485,5 km² i liczył około 360 tysięcy mieszkańców. W tym samym roku usamodzielnił się Sosnowiec, stanowiąc odtąd własny powiat grodzki. Tuż po zakończeniu II wojny światowej granice powiatu w zasadzie nie uległy zmianie. Jeszcze do lipca tego roku wchodził w skład województwa kieleckiego, potem zaś śląsko-dąbrowskiego, zwanego następnie katowickim, a przejściowo nawet stalinogrodzkim.
Rok 1975 to reforma administracji PRL, w ramach której zlikwidowano powiat będziński, brutalnie zrywając tym samym łączące mieszkańców tego terenu, bogate więzi historyczne i społeczne. Odrodzony w roku 1999 powiat będziński utracił swoje wschodnie i zachodnie krańce, zyskując nieco na północy (Siewierz). W wyniku konsultacji społecznych w 2002 r. włączono do niego Sławków. Dzisiejszy powiat będziński jest tylko częścią tego dawnego, olbrzymiego powiatu, obejmującego całe Zagłębie Dąbrowskie.
Obecnie powiat będziński zajmuje powierzchnię 364 km² i liczy 146,53 tys. mieszkańców. W jego skład wchodzi aktualnie osiem gmin, w tym cztery gminy miejskie: Będzin, Czeladź, Sławków i Wojkowice, jedna gmina miejsko-wiejska - Siewierz oraz trzy gminy wiejskie: Bobrowniki, Mierzęcice i Psary.
Powiat będziński pełen jest atrakcyjnych miejsc o bogatych walorach krajobrazowych i historycznych. Coraz chętniej wybierany jest jako cel, szczególnie weekendowej turystyki. Interesujące zabytki i miejsca cenne przyrodniczo można poznawać podczas wycieczek rowerowych, czy pieszych wędrówek. Dogodne położenie, wyznaczane takimi czynnikami jak bliskość Portu Lotniczego w Pyrzowicach, a także inwestycje infrastrukturalne, jako element nowej wizji rozwoju powiatu sprawiają, że nabiera on coraz większej wartości jako zaplecze turystyczno – rekreacyjne nie tylko dla mieszkańców aglomeracji śląsko-dąbrowskiej, ale i gości z kraju i z zagranicy.
Piotr Dudała, Gloria.tv, 4 maja 2022r.