“Przez jedność należy rozumieć nie tylko jedność liczbową czy też jedyność, lecz przede wszystkim wewnętrzną jedność czy też jedyność w znaczeniu bycia niepodzielonym.

Kościół założony przez Chrystusa jest jeden i jedyny (De fide)

W Credo Nicejskim Kościół wyznaje: Credo in… unam… Ecclesiam. Sobór Watykański naucza [Pastor aeternus]: “Aby cała rzesza wiernych mogła zostać zachowana w jedności wiary i komunii (in fidei et communionis unitate) umieścił św. Piotra nad innymi Apostołami i ustanowił w nym zarówno wieczystą zasadę jedności, jak i widzialny fundament”. W encyklice Stis cognitum, która ex professo traktuje o jedności Kościoła Leon XIII zauważa: “Ponieważ Boski Założyciel chciał by Kościół był jeden w wierze, w rządzie i komunii, wyznaczył Piotra i jego następców aby byli fundamentami i jakby ośrodkiem jego jedności”.

Wraz z Soborem Watykańskim można wyróżnić dwojaką jedność Kościoła:

1. Jedność Wiary

Polega ona na tym że wszyscy członkowie Kościoła wewnętrznie wierzą w prawdy wiary przedstawione przez urząd nauczycielski Kościoła, przynajmniej w sposób dorozumiany, a zewnętrznie je wyznają. Sercem bowiem wierzy się ku sprawiedliwości, a ustami wyznaje się ku zbawieniu (Rz 10,10) (jedność wyznania wiary / jedność symbolu). Jedność Wiary pozostawia miejsce na różne opinie w tych kontrowersyjnych kwestiach, co do których Kościół ostatecznie nie zadecydował.

Niezgodna z katolicką koncepcją jedności Wiary jest protestanckia teoria “artykułów zasadniczych”, która wymaga zgody jedynie co do podstawowych prawd wiary tak że w ramach jednego “Kościoła chrześcijańskiego” mogą istnieć obok siebie różne wyznania wiary [list Św. Oficjum do biskupów Anglii zaaprobowany przez Piusa IX z 16/09/1864]

2. Jedność Komunii

Polega ona z jednej strony na podległości członków Kościoła autorytetowi biskupów i Papieża (jedność rządu czy też jedność hierarchiczna), z drugiej zaś na wzajemnym związaniu się członków jednością społeczną poprzez udział w tym samym kulcie i tych samych środkach łaski (jedność kultu lub też jedność liturgiczna).

Gwarantem jedności Wiary i komunii jest Prymat Papieża, Najwyższego Nauczyciela i Pasterza Kościoła (centrum unitatis). Odcięcie od jedności Wiary następuje przez herezję zaś od jedności komunii przez schizmę.

Dowód: Chrystus i Apostołowie dostrzegają w Jedności istotną właściwość Kościoła. Chrystus nadaje Apostołom mandat do ogłaszania Jego nauczania wszystkim narodom oraz żąda bezwarunkowej zgody na jego głoszenie (Mk 28,19 i nast., Mk 16,15 i nast.). W modlitwie Arcykapłana usilnie prosi Ojca o jedność Apostołów i przyszłych wiernych: nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy dla słowa ich uwierzą we mnie, aby wszyscy byli jedno, jako ty, Ojcze, we mnie, a ja w tobie, aby i oni byli jedno w nas, aby świat uwierzył, żeś ty mnie posłał (J 17, 20-21). 

Jedność musi być zatem cechą Kościoła Chrystusowego. Św. Paweł symbolicznie przedstawia jedność Kościoła, unaoczniając go jako dom (1 Tm 3,15) oraz ludzkie ciało (Rz 12,4 i nast.). Wyraźnie łączy jedność wewnętrzną i zewnętrzną: “Proszę was tedy… abyście postępowali… starając się zachować jedność ducha, złączeni węzłem pokoju. Jedno ciało i jeden duch, jako wezwani jesteście do jednej nadziei wezwania waszego. Jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest. Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który panuje nad wszystkimi, działa przez wszystkich i jest we wszystkich nas”  (Ef 4,3-6). Usilnie przestrzega przez schizmą i herezją: proszę was, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście to samo uznawali wszyscy i żeby nie było między wami rozłamów. Ale bądźcie zupełnie zgodni w jednej myśli i w jednym mniemaniu (1 Kor 1,10). Heretyka po pierwszym i drugim upomnieniu unikaj (Tt 3,10) Ale choćbyśmy i my albo nawet anioł z nieba głosił wam coś ponadto, cośmy wam głosili — niech będzie przeklęty (Ga 1,8).

W walce przeciw herezji Ojcowie bardzo mocno podkreślają jedność Wiary, w zmaganiach przeciw schizmie bardzo mocno podkreślają jedność komunii. Św. Ireneusz skutecznie zestawia różnorodność poglądów gnostyckich z jednością chrześcijańskiego nauczania wiary na całym świecie: “Tak jak słońce jest jedno i to samo na całym świecie, tak też przesłanie prawdy przenika wszędzie i oświeca wszystkich ludzi, którzy pragnął przyjść do poznania prawdy” (Adv. haer. I, 10, 2; V, 20,  1). W celu publicznego wyznania wiary przy okazji przyjęcie Chrztu dokonano ułożenia najważniejszych prawd wiary w zasady wiary i symbole wiary. Por. zasady wiary św. Ireneusza (AH 1, 10, 1; III, 4, 2), Tertuliana (De praesc. 13, De virg. 1, Adv. Prax. 2)  i Orygenesa (De princ. I praef. 4). Św. Cyprian skłoniony odstępstwami od Kościoła w Kartaginie i Rzymie napisał pierwszą monografię o jedności Kościoła Katolickiego. Zaprzecza on w niej zbawieniu wszystkich tych, którzy oddzielą  się od Kościoła (De Eccl. Cath. Unit. 6). Jedność jest zachowywana przez więź między Biskupami, ściśle powiązanymi ze sobą wzajemnie (Ep. 66, 8). Znaczenie Prymatu dla zachowania jedności Kościoła było podkreślane przez św. Cypriana (De unit. 4), św. Optata z Milevis (De schism Donat. II a et seq.), św. Hieronima (Adv. Jov. I,26). 

Św. Tomasz oświadcza, że jedność Kościoła opiera się na trzech elementach: wspólnej Wierze wszystkich członków Kościoła, wspólnej Nadziei na życie wieczne oraz wspólnej Miłości Boga i bliźniego we wzajemnej posłudze. Wierność jedności Kościoła jest warunkiem dostąpienia zbawienia wiecznego (Expos. symb. a. 9)”

za: L. Ott – Grundriss der Katholischen Dogmatik (Podstawy dogmatyki katolickiej)

podobne tematy:

Święty Cyprian z Kartaginy: o jedności Kościoła

Leon XIII o Urzędzie Piotrowym i władzy pochodzącej z obowiązku

Ks. Gregorius Hesse: Sobór Watykański II a dogmaty Kościoła (1)